Kredyty frankowe i ich wpływ na rynek
Wielu klientów Kancelarii pyta o to jakie kredyty podlegają unieważnieniu. W 2008 roku aż 69% kredytów w Polsce było powiązanych z walutą CHF, a jedynie 30% z PLN. Oprócz dużego udziału w rynku drugim motorem napędowym ukształtowania orzecznictwa był fakt, że ryzyko kursowe związane z CHF zmaterializowało się w sposób drastyczny, podnosząc kurs z 2 zł do ponad 4,5 zł za franka. Dla porównania, w przypadku euro wzrosty były znacznie mniejsze.
Czy tylko kredyty frankowe można unieważniać?
Nic bardziej mylnego! Choć większość spraw dotyczy kredytów w CHF, to również kredyty związane z innymi walutami, jak euro, dolar czy jen, mogą być podstawą do unieważnienia. Problemem nie jest kurs waluty, a wadliwe mechanizmy przeliczeniowe stosowane przez banki.
Już w 2010 roku, po zawirowaniach na rynku walutowym, tendencja się odwróciła i 74% kredytów było kredytami złotowymi [wprowadzono też program Rodzina na Swoim] tylko 5% powiązanymi z CHF, a 20% z EURO.
Wzrost udziału kredytów powiązanych z euro pokazuje, że banki szukały alternatywy dla ‘odchodzącego’ w złej sławie franka. Problem polega jednak na tym, że stosowały taki sam [wadliwy] jak w przypadku kredytów CHF mechanizm przeliczeniowy [w drodze indeksacji czy denominacji].
Kredyty indeksowane i denominowane – mechanizmy przeliczeń
Przykłady wadliwych zapisów w umowach kredytowych
Raiffeisen Bank Polska (grudzień 2010):
„W przypadku Kredytu udzielonego w walucie obcej CHF/EUR/USD kwota Kredytu zostanie wypłacona w złotych wg kursu kupna danej waluty, zgodnie z obowiązującą w Banku w dniu Uruchomienia Kredytu/Transzy Kredytu, Tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych w Raiffeisen Bank Polska Spółka Akcyjna.”
oraz
„W przypadku Kredytu udzielonego w CHF/EUR/USD kapitał, odsetki oraz inne zobowiązania z tytułu Kredytu, poza wymienionymi w §3 ust. 1 Umowy, wyrażone w walucie obcej, spłacane będą w złotych jako równowartość kwoty podanej (w walucie) przeliczonej:
1) wg kursu sprzedaży waluty zgodnie z obowiązującą w Banku w dniu spłaty zobowiązania określonym w harmonogramie, o którym mowa w ust 1 powyżej, Tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych w Raiffeisen Bank Polska Spółka Akcyjna w przypadku wpłat dokonanych przed tym terminem lub w tym terminie”
Polbank EFG (październik 2011)
W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu.
oraz
W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:
1) raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1 według kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w Banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;
Jak widać powyższe zapisy regulujące mechanizmy przeliczenia kredytów przy spłacie i wypłacie były tożsame z tymi jakie stosowały powszechnie banki w odniesieniu do umów powiązanych z frankiem szwajcarskim [np. wpisy nr 3179, 3178 w rejestrze UOKiK przeciwko Bankowi Millennium; wpis nr 5743 przeciwko BRE Bank, tj. mBank; wpis nr 5622 przeciwko bankowi BPH S.A.].
Sednem problemu jest więc wciąż kwestia tego, że bank nie regulował w żaden sposób tego w jaki sposób ustala kurs kupna na potrzeby wypłaty oraz kurs sprzedaży na potrzeby spłaty kredytu.
Jak banki mogłyby działać prawidłowo?
Gdyby bank przykładowo narzucił przejrzysty zapis, iż kurs kupna jest niższy od kursu średniego NBP o 3% [czyli mamy obiektywny czynnik jakim jest kurs NBP + marża banku] to taka regulacja nie nosiłaby znamion abuzywności.
Uchwała Zarządu NBP z dnia 23 września 2002 r. [a więc jeszcze sprzed boomu kredytowego] w sprawie sposobu wyliczania i ogłaszania bieżących kursów walut obcych nr 51/2002 opisuje jaki sposób kursy walut ustala NBP – dodanie/odjęcie do/od średniej arytmetycznej 1% marży].
Tworząc swoje wzorce umowne banki nie skorzystały jednak z tego wzorca.
Skutek jest więc taki, że umowy kredytowe udzielane pozornie w innych walutach [euro, dolar, jen] również podlegają ocenie prawnej pod kątem ustalenia nieważności.
Czy kredyty w euro, dolarach lub jenach podlegają unieważnieniu?
Tak! Umowy kredytowe denominowane lub indeksowane w walutach takich jak euro, dolar czy jen również podlegają ocenie prawnej pod kątem nieważności. Fakt, że banki stosowały identyczne mechanizmy co w przypadku CHF, dodatkowo je obciąża.
Dlaczego warto skonsultować swoją umowę?
Bez względu na to, czy Państwa kredyt był powiązany z CHF, euro czy dolarem, warto poddać umowę analizie prawnej. W naszej Kancelarii z sukcesami prowadzimy sprawy przeciwko bankom, odzyskując dla Klientów środki.
Zapraszamy do współpracy! Kancelaria Radcy Prawnego Karola Kowalczyka