Czy warto zawrzeć z bankiem ugodę w sprawie ‘frankowej’?
Wielu klientów zgłasza się do Kancelarii z zapytaniem czy warto zawrzeć z bankiem ugodę w sprawie ‘frankowej’. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie i każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia oraz dokładnej analizy sytuacji klienta. Dla jednych kluczowa będzie szybkość załatwienia sprawy. Dla innych końcowy efekt ekonomiczny bez względu na czas dochodzenia należności i ryzyko procesowe.
Trzeba pamiętać jednak o tym, że tak jak przy każdej ugodzie, strony rezygnują z części swoich roszczeń w celu załatwienia sporu. Niejednokrotnie okazuje się, że podpisanie ugody i uzyskanie nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych od banku pozbawia klienta o wiele wyższej kwoty.
Zawarcie ugody możliwe jest na każdym etapie postępowania sądowego i pozasądowego. Często zdarza się, że klienci otrzymują propozycje ugodowe mimo, że nigdy nie zgłaszali żadnych roszczeń czy reklamacji w stosunku do banku. Dodatkowo, z racji tego, że również spłacone wiele lat temu kredyty powiązane z walutą obcą [też z dolarem, jenem, funtem, euro] można ‘unieważnić’ to takie propozycje są składane również klientom, którzy rozliczyli się już dawno temu z bankiem.
Instytucje finansowe podejmują wyżej opisane działania aby rozwiązać problem już na wczesnym etapie.
Niejednokrotnie budzi to duże zaskoczenie u kredytobiorców.
Warto zaznaczyć, że postawa banków w kwestii ugód zmieniała się wprost proporcjonalnie do kształtującego się orzecznictwa sądów w kwestii oceny kredytów powiązanych z walutami obcymi.
Jeszcze w latach 2019-2021 banki generalnie nie dopuszczały takiej możliwości. Gdy problem ‘frankowy’ stał się masowy a orzecznictwo stało się korzystne dla klientów instytucje finansowe otworzyły się szeroko na różnego rodzaju porozumienia.
Jakie są rodzaje ugód?
Pierwszym bankiem, który na szeroką skalę zaczął proponować ugody był PKO BP. Propozycje składane przez ten bank zasadniczo zakładają przeliczenie kredytu tak jakby od początku był udzielony w złotówkach. Jest to zgodne z zaleceniami Komisji Nadzoru Finansowego.
Innym modelem jest przeliczenie salda po określonym kursie. Taki sposób stosuje przykładowo Bank Millennium oraz mBank.
Każda ze złożonych propozycji może być negocjowana. Naturalnym jest też fakt, że propozycje ugodowe na bardziej zaawansowanych etapach postępowania sądowego są bardziej korzystne dla klientów.
Rozróżnić w tym miejscu należy ugodę od porozumienia rozliczającego, które proponowane jest przez pełnomocników banku celem wykonania zapadłego już wyroku i wzajemnego rozliczenia stron również po orzeczeniu Sądu I instancji.
Przykłady spraw
W jednej z prowadzonych spraw na etapie rozpoznania przez Sąd I instancji bank złożył kredytobiorcy propozycję umorzenia kredytu w kwocie oraz wypłaty kwoty dodatkowej 11 tys. zł. Efektem potencjalnego procesu mogłoby być ustalenie nieważności umowy kredytowej i zwrot na rzecz kredytobiorców 32 tys. zł [po potrąceniu kwoty wypłaconego kredytu].
W innej sprawie na etapie postępowania apelacyjnego bank zaproponował umorzenie salda kredytu w kwocie 600 tys. zł oraz zwrot 92 tys. zł na rzecz kredytobiorców. Efektem potencjalnego rozstrzygnięcia sądowego byłoby ustalenie nieważności umowy kredytu oraz zwrot na rzecz kredytobiorcy kwoty [wraz z odsetkami za opóźnienie] w kwocie 285 tys. zł.
Jak widać na powyższych przykładach propozycje ugodowe uwzględniają szacunkowo ⅓ korzyści, które może uzyskać klient na drodze postępowania sądowego przy założeniu uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia.
Ryzyka podatkowe ugód
Z zawarciem ugód wiąże się kwestia potencjalnego opodatkowania podatkiem dochodowym uzyskanej nadwyżki.
Taka sytuacja nie ma miejsca w stosunku do sum uzyskanych w efekcie procesu sądowego. O ile bowiem, w przypadku wyroku sądowego mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym, to w ugodzie kwestia ta może być opisana odmiennie. W jej warunkach może dojść do potwierdzenia podstawy prawnej, która modyfikuje treść umowy i doprowadza np. do umorzenia kapitału. W takiej sytuacji może być to interpretowane odmiennie niż sytuacja procesowa i zwrot jakiejś części rat może być traktowane jako dochód konsumenta.W zależności od treści ugody, jej koncepcji i zapisów uzyskana nadwyżka może być opodatkowana i tym samym bank prześle celem rozliczenia PIT-11.
Co do zasady jednak rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe z 11 marca 2022 r. zwalnia z podatku osoby, które zawarły ugodę z bankiem w sprawie kredytu mieszkaniowego. Trzeba jednak spełnić takie warunki jak np. kredyt zaciągnięty był na cele mieszkaniowe, była to pierwsza taka ugoda.
To co istotne z punktu widzenia opodatkowania to terminy takie jak „dodatkowy zwrot kwoty” czy „dodatkowa zapłata” które mogą być interpretowane jako przychód podlegający opodatkowaniu. Podobne wątpliwości mogą dotyczyć zwrotu nadpłaconych rat, co sprawia, że wszelkie sytuacje należy rozpatrywać indywidualnie.
Podsumowując podkreślić należy, iż każdą propozycję ugodową ze strony banku warto skonsultować z doświadczonym prawnikiem i mimo nalegań przedstawicieli banku wstrzymać się z ostateczną decyzją.