Czy banki uznają sankcję kredytu darmowego?
Co do zasady – kredyt jest formą finansowania dla konsumentów prywatnych i biznesowych, ale nie są one udzielane przez banki w formie charytatywnego wsparcia. Wręcz przeciwnie – to kolejny sposób na zarobek. Problem w tym, że pewne instytucje są tak mocno skoncentrowane na pomnażaniu majątku, iż zdarza się im wykorzystywać zabiegi uznawane za antykonsumenckie. Ustawodawca jednak przewiduje pewne rozwiązania, które dyscyplinują banki za niedopełnienie prawnych obowiązków. Sankcja kredytu darmowego (dalej SKD) to jeden z takich instrumentów. Czym ona jest? Kiedy warto z niej skorzystać? Jak użyć tego narzędzia w walce o swoje prawa i czy kredytodawca może nie uznać roszczenia? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule. Zachęcamy do lektury.
Czym jest sankcja kredytu darmowego?
Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest sankcja kredytu darmowego. To instytucja, którą reguluje art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Na jej mocy konsument może domagać się, aby zawarta między nim a bankiem umowa kredytowa została przekształcona w darmowy kredyt. W takim przypadku kredytobiorca zwraca wyłącznie pożyczony kapitał – bez dodatkowych kosztów.
Sam fakt umieszczenia tego przepisu w tym konkretnym akcie prawnym daje do zrozumienia jakiego typu finansowania będzie on dotyczyć. Mianowicie – istnieje opcja skorzystania z SKD w przypadku, gdy bierze się kredyt np. na:
- wakacje,
- zakup nowego samochodu,
- remont,
- zakup urządzeń RTV, AGD, komputerowego,
- inne, niesprecyzowane, prywatne inwestycje.
Nie może więc być to finansowanie, które będzie spożytkowane na cele biznesowe. Kolejny warunek dotyczy wysokości kwoty kredytu. Górny limit został wyznaczony przez ustawodawcę na poziomie 255 550 złotych. W praktyce więc mowa zwykle o zobowiązaniach krótko i średnioterminowych oraz zakupach na raty.
Przesłanki do skorzystania z sankcji kredytu darmowego
Fakt, że konsument musiałby zwrócić wyłącznie wypłacony kapitał – bez prowizji, odsetek czy innych kosztów, oznacza dla niego nierzadko duże odciążenie. Aby jednak mógł skorzystać z tej możliwości, muszą wystąpić określone przyczyny, wynikające np. z błędu popełnionego przez pracownika banku, opisane w ww. ustawie o kredycie konsumenckim. Poniżej wymieniamy niektóre z nich:
- błąd we wskazaniu sumy kredytu,
- zapisanie w umowie błędnego RRSO,
- kredytowanie prowizji,
- brak konkretnego wskazania terminu i sposobu wypłaty środków w ramach kredytu,
- niepoinformowanie o innych kosztach kredytu (w tym marż, wysokości ubezpieczenia etc.).
Jeśli którykolwiek z tych warunków został spełniony – konsument ma prawo skorzystać z SKD.
Warto dodać, że reklamy dotyczące kredytów również muszą podawać informacje zgodne z prawdą. Jeśli pojawiają się różnice między promowaną ofertą a faktycznym kształtem umowy – może stanowić to podstawę do skorzystania z mechanizmu sankcji kredytu darmowego. Podobnie zresztą w przypadku braków formalnych jak np. dostarczenie niepełnej dokumentacji oraz brak podpisu pracownika pod postanowieniami kontraktu.
Banki, jakie obejmuje sankcja kredytu darmowego
Nie wszystkie, choć prawdopodobnie większość banków w Polsce oferuje kredyty konsumenckie. Wśród nich można wymienić m.in.:
- PKO BP,
- PeKaO S. A.,
- Bank BPH,
- Bank Millennium,
- Alior Bank,
- Santander Bank Polska i Santander Consumer Bank,
- BNP Paribas Bank Polska,
a także Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. Franciszka Stefczyka (SKOK). Należy mieć na uwadze, że w każdej umowie, nawet w najbardziej renomowanym i zaufanym przez klientów banku, mogą pojawić się nieprawidłowości. Czasem wynikają one z błędów pracownika instytucji, innym razem – mogą być elementem pewnej niedozwolonej strategii (jaka była stosowana m.in. w przypadku kredytów frankowych). Dlatego jeszcze przed podpisaniem takiego zobowiązania warto skonsultować się z prawnikiem.
Jak banki mogą utrudniać korzystanie z tego rozwiązania?
Instytucje bankowe w naturalny sposób będą się bronić przed skutkami tego typu mechanizmów. Mogą np. wydłużać czas postępowania reklamacyjnego przez utrudnianie dostępu do potrzebnej dokumentacji oraz podważając prawo do skorzystania z tego narzędzia. Oprócz tego, jeśli konsument wystąpił z pozwem przeciwko kredytodawcy, mogą one wnosić o oddalenie powództwa.
Poza tym – częstą praktyką jest oferowanie kredytobiorcom ugód. Są one mniej kosztowne dla nich, ale nie zawsze zapewniają oczekiwany rezultat konsumentowi. Co więcej – jeśli klient zdecyduje się na taką ugodę, a wciąż nie będzie usatysfakcjonowany – najczęściej na jej podstawie traci prawo do skorzystania z SKD.
Jak wygląda orzecznictwo w sprawie SKD?
Warto podkreślić w tym miejscu, że sądy coraz częściej – tak jak w przypadku kredytów frankowych, uwzględniają stanowisko konsumentów. Jednym z najważniejszych wyroków w tej sprawie był ten z dnia 21 marca 2024, wydany przez TSUE w sprawie C-714/22. W umowie kredytu konsumenckiego RRSO było obniżone, co nie odzwierciedlało wszystkich ponoszonych przez klienta banku kosztów oraz uniemożliwiało mu określenie zakresu jego zobowiązania w taki sam sposób, jakby stopa oprocentowania w ogóle nie była podana.
W Polsce, choć linia orzecznicza nie jest jeszcze w pełni ukształtowana, to wiele sądów wydaje korzystne wyroki dla klientów banków. Można więc wysnuć wniosek, że kolejne sprawy będą kończyły się z podobnym skutkiem.
Jak skorzystać z instytucji sankcji kredytu darmowego?
Jeśli zachodzi podejrzenie, że umowa została podpisana z naruszeniem prawa czy pewnych formalności, w pierwszej kolejności należy dokonać jej rzetelnej analizy. Tym może zająć się wykwalifikowany prawnik, specjalizujący się w prawie obejmującym m.in. funkcjonowanie banków.
Jeśli zapisy w dokumentach lub ewentualne błędy spełniają przesłanki zawarte w ustawie o kredycie konsumenckim – kredytobiorcy przysługuje prawo do reklamacji, a jeśli to nie podziała – do złożenia pozwu przeciwko bankowi. Co istotne – kroki te muszą być podjęte w odpowiednim terminie (jest to tzw. termin zawity – taki, po którego upływie dana osoba definitywnie traci prawo do dokonania danej czynności procesowej). Wynosi on rok od wykonania umowy (co – w zależności od interpretacji – oznacza, że albo rok od wypłacenia środków przez bank, albo rok po zapłaceniu ostatniej raty).
Jeśli sąd uzna racje konsumenta na podstawie przedstawionych dowodów – umowa kredytowa zostaje pozbawiona odsetek, prowizji i innych kosztów. Jedyne więc, co klient banku będzie musiał zwrócić, to wypłacony mu kapitał.
Wsparcie prawników w zakresie korzystania z sankcji kredytu darmowego
Teoretycznie można samodzielnie podjąć zmagania z bankiem – najpierw składając odpowiednią reklamację, a w razie, gdyby kredytodawca utrudniał całą procedurę, występując do sądu. W praktyce prawnicy dysponują narzędziami, umożliwiającymi sprawniejsze działanie. Często też pierwszej kolejności dokonują starannej analizy umowy, by wyodrębnić wszelkie uchybienia ze strony kredytodawcy.
Choć banki z pewnością będą próbowały się bronić, to w przypadku trafienia sprawy do sądu radca prawny lub adwokat są w stanie skutecznie reprezentować interes klienta, opierając się na przepisach oraz doświadczeniu. Pracownicy kancelarii zawsze służą również poradami prawnymi i wskazują, jakie są szanse powodzenia – czy to w procesie reklamacyjnym, czy w toku postępowania przed sądem.
Profesjonalne wsparcie kancelarii prawnej
Nasza kancelaria oferuje profesjonalne wsparcie dla osób, które rozważają skorzystanie z możliwości, jakie daje art. 45 ustawy o kredytach konsumenckich. Świadczymy specjalistyczne porady prawne, jak i podejmujemy się reprezentacji interesów klienta przed drugą stroną sporu oraz przed sądem. W praktyce wiele spraw o SKD kończy się właśnie otworzeniem przewodu sądowego, gdyż banki starają się uniknąć ewentualnych konsekwencji wszelkimi dostępnymi sposobami. W takim starciu zaś przydaje się fachowa wiedza i doświadczenie. W przypadku pytań lub wątpliwości – zachęcamy do kontaktu